خیز منفی چیست؟

خیز منفی

این روزها طیف زیادی از سقف ها به وسیله تیرچه و بلوک سفید اجرا می شوند. این شیوه از ساخت، می تواند مقاومت بسیار بی نظیری داشته باشد. از طرفی دیگر عایق صوت بوده و هزینه های آن مناسب است. اما متاسفانه به دلیل بار وارده، فشارهایی بر روی آن اعمال شده که موجب تغییر شکل سقف می شود. این تغییر شکل عموما تحت عنوان دو خیز منفی و مثبت شناخته می شوند. هر یک از این خیزها در جهت خاصی بوده و ویژگی های متفاوتی دارند. خیز مثبت عموماً در جهت پایین و خیز منفی یا کمانی در جهت بالا است. با این وجود بخش زیادی از سازندگان و مالکان به خوبی با این دسته از خیز ها آشنایی ندارند. ما در ادامه این مقاله قصد داریم تا مرور واضحی بر روی خیز منفی یا خیز کمانی و مشخصه های آن داشته باشیم تا شما هم دلیل اهمیت آن را بهتر درک کنید.

خیز منفی چیست؟

زمانی که سقف های تیرچه و بلوک اجرا می شوند، فشار زیادی در اثر بار مرده یا فرایند اجرا بر روی آن اعمال می‌شود. این فشار بالا موجب می‌شود تا سقف، به سمت پایین خمیده شود. در این حالت می گویند که اصطلاحاً خیز مثبت ایجاد شده است. این خیز مثبت بسیار خطرناک بوده و می تواند موجب ریزش ساختمان و بروز خسارات سنگین شود. بر همین مبنا است که مهندسان یک خمیدگی کنترل‌ شده به سمت بالا ایجاد می کنند که به اصطلاح خیز منفی یا خیز کمانی نام دارد. این خیز منفی برای کنترل خیز مثبت می باشد. در واقع لرزش پروسه اجرای سقف تیرچه و بلوک و فشارهای وارد به سقف، خیز منفی را حذف کرده و سقف کاملا مسطح می شود. همین مورد باعث شده تا خیز منفی به عنوان یک تکنیک بسیار ایده آل برای اجرای سقف های تیرچه و بلوک قلمداد شود. البته باید این موضوع را خاطرنشان کنیم که میزان خیز متناسب با ساختمان و البته تجربه افراد متفاوت خواهد بود. اما در هر حال استفاده از آن می تواند مانع از مشکلات بیشتر در اجرای سقف تیرچه و بلوک بشود.

مهمترین مزیت خیز منفی، خنثی کردن خیز مثبت می باشد. در واقع خمیدگی به سمت پایین یا همان خیز مثبت، جزو رایج ترین مشکلاتی است که برای سقف های تیرچه و بلوک رخ می دهد. به همین جهت هم مهندسان مقداری خمیدگی را به سمت بالا اعمال می کنند تا از بروز این خیز جلوگیری شود. افزودن بر این موارد، خیز منفی یا کمانی می تواند مانع از لرزش‌های مختلف ساختمان در فرآیند اجرا شود. در واقع خمیدگی منفی می تواند به سادگی لرزش ها را کنترل کرده و مانع از آسیب دیدن سقف بشود. همین موجب شده تا مراجع ذی ربط و مهندسان ناظر، اصرار زیادی بر روی آن داشته باشند. به گونه ای که بدون رعایت آن، مجوز بتن ریزی صادر نمی شود. این موضوع هم به طور مشخص در آیین نامه ساختمان سازی ایران ذکر شده است.

بخوانید: مراحل اجرای سرامیک با چسب

دلایل ایجاد خیز منفی

همانگونه که تا به این لحظه اشاره کردیم، خیز منفی دارای مزایای منحصر به فردی است که آن را برای استفاده توسط عموم مهندسان الزامی کرده است. با این اوصاف مهمترین دلیل ایجاد خیز منفی، افزایش ایمنی ساختمان ها می باشد. در واقع به وسیله این خیز می توان از خمیدگی تیرچه و بلوک ها به سمت پایین جلوگیری نمود. خمیدگی به سمت پایین  یا خیز منفی سقف می تواند یکی از خطرناک ترین اتفاقاتی باشد که ممکن است برای سقف شما رخ دهد. این موضوع در بسیاری از موارد، ریزش سقف را در پی دارد. خیز کمانی، راهکاری است که می تواند از بروز این اتفاق جلوگیری نماید. همین مورد باعث شده تا اهمیت بالایی برای افزایش ایمنی ساختمان و خنثی نمودن خیز مثبت داشته باشد. افزایش مقاومت ساختمان در برابر لرزش های مختلف دومین دلیلی است که خیز منفی را الزامی می‌کند. مازاد بر این، دریافت مجوز ساخت و ساز و تاییدیه های مربوطه هم منوط به اجرای آن می باشد؛ چراکه در آیین نامه ساختمان به طور واضح استفاده از آن الزامی شده است.

پیشنهاد سیپورکس مقاله: آیین نامه استادارد 2800 ساختمان

خیز منفی تیر

در طول زمان سقف های تیرچه بلوک و تیرهای بتنی تحت تاثیر بارهای وارده قرار می گیرند و تغییر شکلی با نام خیز خواهند داد. اگر برای خیز منفی تیر بتنی اقدامی صورت نگیرد و از آن جلوگیری نشود، ساختمان با مشکلات زیادی مواجه خواهد شد.

نحوه اجرای خیز منفی

چگونگی اجرای خیز منفی جزو مواردی است که تا حدود زیادی تخصصی بوده و بایستی توسط مهندسان اجرا شود. اما در هر حال بهتر است بدانید که خیز منفی قبل از فرآیند بتن ریزی و قرار دادن تیرچه مشخص می شود. در این مرحله یک خط مبنا ساخته می شود که از ابتدا تا انتهای سقف را در بر میگیرد. این خط مبنا بر روی جک ها یا تیر های کناری قرار دارند. سپس باید به وسیله یک ریسمان این خط مبنا را مشخص نمود. خیز منفی بر مبنای این خط مبنا پیاده می شود. برای آن هم بایستی حداکثر خیز در قسمت میانی سقف اعمال شده و قسمت های کناری هیچگونه خیزی نداشته باشند. همین مورد هم باعث می‌شود تا فشار وارده در تمام قسمت ها پخش شده و مانع از ریزش سقف بشود. البته باید این موضوع را عنوان کنیم که روش یاد شده برای سقف های دال یک طرفه کاربرد دارد. اما برای سقف های دال دو طرفه، می توان به کمک شل یا سفت کردن جک ها، فرایند خیز را کنترل و از این طریق خمیدگی ایجاد نمود.

پبشنهاد سیپورکس خواندن مقاله: بلوک هبلکس

میزان خیر منفی چقدر باید باشد؟

مقدار خیز منفی را می توان جزو مواردی دانست که اغلب متخصصان را سردرگم می کند. در واقع مقدار این خیز در منابع و کتاب های مختلف متفاوت می باشد. به گونه ای که هرکدام از آن‌ها رقم خاصی را بیان کرده اند. اما اغلب آنها تجربه را به عنوان ملاک اصلی قرار داده اند. برخی از منابع عنوان می کنند که برای هر یک متر طول دهانه، بایستی ۲ میلی متر خیز منفی را در نظر گرفت که البته مقدار دقیق آن بسته به ساختمان و تجربه مهندس متغیر خواهد بود. اما بهترین حالت این است که برای تیر های میانی، ۵ تا ۷ میلیمتر در طول را خیز اعمال کرد. در واقع این دسته از تیر ها از دو طرف تحت فشار تیرچه ها قرار می گیرند. اما تیر هایی که تنها از یک طرف فشار تیرچه بدان ها وارد میشود، وجود ۴ تا ۵ میلی متر خیز در طول کافی است. البته در نهایت آن چیزی که رقم نهایی را مشخص می کند، تجربه و دانش مهندس می باشد.

سخن آخر

خیز منفی را می توان به عنوان یکی از تکنیک های محبوب برای افزایش ایمنی سقف های تیرچه و بلوک در نظر گرفت. بر مبنای این روش، یک خمیدگی ملایم به سمت بالا ایجاد می‌شود. چنین خمیدگی مانع از فرورفتگی سقف و تخریب آن در اثر لرزش های مختلف می شود. همین مورد باعث شده تا بسیاری از مهندسان بر روی اجرای آن حساس باشند. با این وجود بخش زیادی از مالکان و پیمانکاران اطلاعات دقیقی پیرامون جزئیات آن ندارند. ما در این مقاله سعی کردیم تا جنبه های مختلف خیز منفی را برای شما عزیزان بررسی کنیم. چنانچه نیازمند اطلاعات بیشتر یا اجرای صحیح آن در پروژه های مسکونی خود هستید، می توانید هم اکنون با کارشناسان ما در شرکت سازه سبک آرسام تماس حاصل فرمایید.

همراه ما باشید با مقاله: بلوک سبک

برای اطلاع از جدیدترین قیمت ما را در اینستاگرام (siporex.ir) دنبال کنید.