بار زنده و بار مرده‌ ساختمان چیست؟

حتما در صحبت‌ های تخصصی عمرانی دو واژه بار زنده (Live Loads) یا بار مرده (Dead Loads) بسیار به گوشتان خورده است. اما تا به حال فکر کرده‌اید که اصلا بار زنده و بار مرده‌ ساختمان چیست؟ اگر نمی دانید پس با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید تا بدانید منظور از وزن بار مرده و زنده ساختمان چیست ؟

انواع بار وارد بر ساختمان

در مقررات ملی آیین نامه 2800 ساختمان مبحث 6 مربوط به بارهای وارد بر ساختمان می باشد

• بار مرده (Dead Loads)
• بار زنده (Live Loads)
• بارهای خاک و فشار هیدرواستاتیکی
• بار سیل
• بار برف
• بار باران
• بار یخ
• بار باد
• بار زلزله

بار زنده ساختمان چیست؟

به طور کلی می توان گفت بارهای زنده وضعیت مشخصی به لحاظ مقدار و محل اثر در ساختمان ندارند و با توجه به این موضوع مقدار آن ها را می توان کم و زیاد و یا حتی محل اثر آن را تغییر داد.

چند تذکر

• اصطلاحی که می توان مفهوم بار زنده را در ذهن مهندسین تداعی کرد میزان وزن وسایلی است که در سازه رفت و آمد می کنند.
• بارهای محیطی شامل: باد، طوفان، برف، زلزله و دیگر حوادث ناگهانی که در طول عمر سازه بر آن وارد می شود و بارهایی جزو بارهای زنده به شمار می رود، همین بارهای حین ساخت می باشد. و محاسبه این بارها به صورت جداگانه و با روش های خاص خود محاسبه می گردد.
• یکی از تعاریفی که می توان برای بارهای زنده بیان کرد این می باشد، مقدار بارهای زنده ای که در طول عمر ساخت به آن وارد می گردد، همچنین مقدار بار زنده توسط مهندسین محاسبه می شود و مقدار آن بایستی توسط مطالعات آماری آیین نامه بیان گردد.

انواع بار زنده ساختمان

بار زنده ساختمانی به 2 دسته بار زنده استاتیکی و بار زنده دینامیکی تقسیم می شود. بار استاتیکی همانطور که از نامش مشخص است به صورت ساکن اما قابل حرکت می باشد.برای مثال وسایل اداری، اثاثیه منزل یا بارهای متحرک که با سرعت کم در حرکت هستند مانند وزن اشخاص و… . این نوع بار انرژی جنبشی قابل توجهی در سازه ایجاد نمی کنند. بار زنده دینامیکی، بارهای متحرکی هستند که انرژی جنبشی قابل توجهی در سازه ایجاد می کند، مانند بار جرثقیل ها، بار آسانسور، خودروها.

بیشتر بدانید: بازسازی ساختمان با بلوک سبک

محاسبه بار زنده ساختمان به چه صورت است؟

محاسبه بار زنده به صورت دقیق توسط مهندسان قابل اندازه گیری نیست بلکه توسط آیین نامه و اطلاعات آماری مشخص می شود که آن هم به صورت تخمینی است. برای کاهش بار زنده با استفاده از یک قرمول می توان آن را تعیین کرد. توضیح محاسبه این نوع بار در این مقاله نمی گنجد.

بار مرده ساختمان چیست؟

بارهای مرده را می توان این گونه بیان کرد که بارهای ثابتی هستند که مقدار آن همچنین محل اثر آن ثابت است و غیر قابل تغییر می باشد. اجزای دائمی این بارها شامل: ستون ها، کف ها، تیرآهن ها، دیوارها، راه پله ها و دیگر تجهیزات درون ساختمان می باشد. از قبیل:

• بار گسترده‌ سطحی، مانند وزن سقف
• بار گسترده‌ خطی، مانند دیوارهای پیرامونی سازه که مستقیما روی تیر قرار داردند.
• بار متمرکز، نظیر تجهیزات سنگین یا نیروی وارده از طرف یک ستون بر کف سازه که در طبقه پایین ادامه نیافته است.

حالا که دانستید بار زنده و بار مرده‌ ساختمان چیست؟ احتمالا به اهمیت سبک بودن مصالح ساختمانی تا حدی پی برده‌اید.

بخوانید: انواع بلوک سبک

محاسبه بار مرده ساختمان چگونه است؟

برای محاسبه بار مرده پیچیدگی خاصی نیاز نیست و صرفا با داشتن جرم مخصوص ها و محاسبه مساحت یا حجم، می توان آن را محاسبه کرد. علت ساده بودن بار مرده این می باشد که قبل از ساخت یک ساختمان، علم کامل به حضور آن و بارهای وارد شده ناشی از آن ها آگاهی کامل وجود دارد. به دلیل این که حجم مصالح و بلوک های موردنیاز را قبل از ساخت پروژه تعیین می کنیم. در ادامه به ارتباط این 2 نوع بار و تاثیر آن بر ساختمان سازی می پردازیم.

ارتباط بار زنده و مرده ساختمان با عمر و مقاومت ساختمان

بار موجود بر روی ساختمان ارتباط مستقیمی با دوام و البته عمر آن دارد، به گونه ای که هر اندازه میزان این بارها افزایش پیدا کند، مقاومت کلی ساختمان و عمر آن هم کاهش پیدا می‌کند. البته این دو مولفه هر کدام با نوع خاصی از بارها ارتباط هستند. برای مثال هر اندازه که میزان بار زنده ساختمان افزایش پیدا کند، به همان نسبت هم عمر آن کاهش می یابد؛ چرا که این موضوع سبب فرسایش بیشتر و در نتیجه کاهش عمر آن می شود.

در مقابل افزایش بار مرده هم باعث می شود تا مقاومت کلی ساختمان در برابر زلزله و عوامل ناخواسته محیطی افزایش پیدا کند. به همین جهت است که اغلب متخصصان سعی می کنند تا از طریق روش های گوناگون میزان بار مرده ساختمان را کاهش دهند. این موضوع به وسیله ی استفاده از مصالح سبک ممکن می شود.

از طرفی دیگر توصیه می‌شود برای کاهش بار زنده هم از وسایل و المان های کمتری در داخل خانه استفاده شود.این موضوع در نهایت سبب می‌شود تا عمر و البته مقاومت ساختمان افزایش پیدا کند. اما متاسفانه بسیاری از افراد به خوبی با این موضوعات آشنایی ندارند.همین فاکتور هم باعث می شود تا نتوانند به شیوه ای مناسب بار ساختمان خود را کاهش دهند.این ناآگاهی سبب می شود تا ساختمان ها در شرایط اضطراری مختلف، مقاومت اندکی داشته باشند.

بیشتر بدانید: اجرای گچ و نما روی بلوک سبک هبلکس

نحوه کاهش بار زنده ساختمان

چگونگی کاهش بار زنده ساختمان را می توان از جمله مولفه هایی دانست که بسیاری از معماران توجه زیادی به آن دارند. اگرچه این موضوع ارتباط مستقیمی با سلامت ساختمان شما دارد، اما متاسفانه اغلب افراد دقت کمی به آن دارند.همانگونه که می دانید، منظور از بار زنده همان وزنی است که به صورت متغیر بر ساختمان شما اعمال می شود.تعداد ساکنین و البته وسایلی که در خانه شما وجود دارد، همان بار زنده را تشکیل می دهند. افزایش این بار می‌تواند در دراز مدت فرسودگی قابل توجهی را برای ساختمان شما به همراه داشته باشد. به همین جهت است که معماران توصیه می کنند تا برای کاهش این بار، حدالمقدور وسایل سبک تری را استفاده نمایید. البته اغلب افراد نمی توانند در این زمینه بیش از اندازه لوازم خانه خود را کاهش دهند و بر همین مبنا است که بر روی کاهش بار مرده ساختمان تمرکز می کنند.

چگونه بار مرده ساختمان را کاهش دهیم؟

نحوه کاهش بار مرده ساختمان از جمله روش‌های محبوبی است که در طی چند دهه گذشته به شدت مورد توجه معماران و متخصصان قرار گرفته است.در واقع با کاهش بار مرده ساختمان می توان مقاومت آن را در برابر زلزله و حوادث ناخواسته محیطی افزایش داد. این موضوع هم از طریق کاهش بارهای ثابت موجود بر روی ساختمان اعمال می شود. از جمله این بارها می توان به وزن نما، وزن مصالح به کار رفته، کاهش پلاستر های تزیینی و موارد مشابه اشاره نمود.در واقع اهمیت این موضوع هم عاملی بوده تا نماهای کامپوزیتی ایجاد شود.

لذا اگر در پی کاهش بار مرده ساختمان خود هستید، بایستی نماهای سبک تر مانند سیمان و کامپوزیت را بر سنگ ارجحیت دهید.کاهش میزان پلاستر ها نیز یکی دیگر از مولفه هایی است که موجب کم شدن بار مرده ساختمان می شود.در واقع باید این موضوع را خاطرنشان کنیم که استفاده از چند لایه پلاستر می تواند وزن ساختمان شما را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.

برای مثال برخی از افراد در صورت مخدوش شدن گچ و خاک خانه خود، مستقیماً بر روی آن لایه ای از گچ سفید را اعمال می‌کنند.این موضوع سبب می‌شود تا بار مرده افزایش پیدا کند. اما اگر لایه قبلی خراش داده شده و یا مجدداً رنگ آمیزی شود، پس می توان از افزایش این باره مرد جلوگیری کرد.مهمترین مولفه ای که می تواند میزان بار مرده را کاهش دهد، استفاده از مصالح سبک مانند بلوک سبک می باشد.

در واقع این روزها طیف زیادی از مصالح ساختمانی در بازار عرضه شده اند که هرکدام از آن ها ویژگی ها و البته مزایای مختص به خود را دارند.بدیهی است که هر اندازه مصالح انتخابی شما سبک تر باشد، بدون شک بار مرده ساختمان تان هم کاهش پیدا می‌کند. شاید بتوان در این میان بلوک های سبک اتوکلاو شده را سبک ترین و البته ایده آل ترین انتخاب ممکن در نظر گرفت. در واقع ۸۰ درصد از وزن این بلوک ها را هوا تشکیل می دهد.به همین جهت است که به سادگی روی آب شناور شده و وزن بسیار اندکی دارند. مازاد براین اغلب آن ها عایق صوت و حرارت هستند.همین مولفه هم سبب شده تا بیش از پیش برای ساخت بنا های مختلف مناسب باشند.این مصالح به سادگی بار مرده را کاهش داده و از این طریق مقاومت بنای شما در برابر زلزله یا شرایط ناخواسته مختلف را افزایش می دهند.

وزن بار مرده و زنده ساختمان

همانظور که قبلا اشاره کردیم، وزن بار مرده و زنده ساختمان در طراحی سازه‌ ها به دو نوع بار مهم اشاره دارد که باید در محاسبات مهندسی سازه مدنظر قرار گیرد.

بار مرده شامل وزن تمامی اجزای ثابت ساختمان است که به طور دائم بر سازه تأثیر می‌ گذارد. این بار شامل وزن دیوارها، سقف‌ ها، تیرها، ستون‌ ها، و سایر اجزای سازه‌ ای می‌ باشد. به طور کلی، میزان بار مرده با جمع کردن وزن تمامی مصالح مورد استفاده در ساختمان مشخص می‌ شود.

بار زنده شامل وزن افراد، مبلمان، تجهیزات و سایر اشیا متحرک داخل ساختمان است. بار زنده ممکن است به دلیل تغییر در استفاده از فضا یا تردد افراد تغییر کند.

در محاسبات مهندسی، این دو نوع بار باید به دقت محاسبه و در طراحی سازه لحاظ شوند تا از ایمنی و پایداری ساختمان اطمینان حاصل شود.

خرید بلوک سبک موثر در کاهش بار مرده ساختمان

همانگونه که اشاره کردیم، این روزها بلوک های سبک اتوکلاو شده نظیر بلوک هبلکس و بلوک سیپورکس به عنوان بهترین انتخاب ممکن جهت کاهش بار ساختمان تلقی می شوند.اما باید این موضوع را خاطرنشان کنیم که تمام بلوک هایی که تحت این عنوان ارائه می شوند، وزن پایینی ندارند.

در واقع تنها این دسته از بلوک های acc وزن کمی دارند که پروسه اتوکلاو را پشت سر گذاشته باشند.این پروسه فرایندی است که در آن جریان هوا با فشار وارد ترکیب اولیه شده و به صورت حباب در داخل آن می ماند.چنین فرآیندی وزن کلی آن را کاهش و مقاومت آن را به طرز چشمگیری افزایش می دهد. شما هم باید آن دسته از بلوک هایی را خریداری نمایید که این پروسه را پشت سر گذاشته باشد.ما در شرکت سازه سبک آرسام، سعی کرده ایم تا ایده آل ترین انتخاب ها را متناسب با بودجه شما خدمتتان ارائه کنیم.لذا اگر به دنبال خرید بلوک سفید مانند بلوک سیپورکس یا خرید بلوک هبلکس هستید، می توانید هم اکنون با کارشناسان ما تماس حاصل فرمایید.

ما را در اینستاگرام (siporex.ir) دنبال کنید.

با ما همراه باشید با خواندن مقاله: اتوکلاو چیست؟